Ogl�dasz odpowiedzi wyszukane dla has�a: Stara Prochownia

Wybudowane blisko 50 lat temu kino Praha było prezentem dla Warszawy od
bratniego narodu Czechosłowacji. Obok nieistniejącego już dzisiaj kina
Moskwa przy ul. Puławskiej, było jednym z pierwszych wybudowanych po
wojnie. Jego wnętrza zdobiły unikalne rzeźby, nawiązujące do odbudowy
miasta. Kilkanaście dni temu odbył się w nim ostatni seans, a niedługo
zamiast widzów pojawią się w nim robotnicy i zaczną rozbiórkę. Na jego
miejscu ma powstać nowoczesny multipleks, na miarę europejskiej stolicy.
Warszawiakom jednak żal jest starego kina.

W dziejach naszego miasta było jednak wiele innych obiektów, które odegrały
w nich ważną rolę, a których dziś już nie ma. Warszawa jest pełna
pozostałości po nich, na codzień obojętnie mijanych przez jej mieszkańców.

Barokowe centrum handlowe

Wędrówkę w poszukiwaniu niektórych z nich zaczynamy od pl. Teatralnego.

Nie jest prawdą, że wielkie centra handlowo-rozrywkowe są wymysłem naszych
czasów. Pierwszy tego typu obiekt pojawił się w Warszawie pod koniec XVII
wieku. Mowa o Marywilu wzniesionym na polecenie królowej Marii Kazimiery,
ukochanej żony króla Jana III Sobieskiego. Znajdował się on mniej więcej w
tym miejscu, gdzie dziś stoi gmach Teatru Wielkiego. Marywil został
zaprojektowany przez Tylmana z Gameren, jednego z najwybitniejszych
warszawskich architektów na przestrzeni wieków. Był to okazały,
pięcioboczny, dwupiętrowy budynek z wielkim dziedzińcem w środku. Jego
ozdobami były brama wjazdowa i usytuowana po przeciwległej stronie
dziedzińca barokowa wieża. Wewnątrz znajdowały się trzy przestronne
apartamenty, w których często gościła rodzina królewska. Ale nie tylko.
Marywil wyposażony był także w sklepy i magazyny oraz mieszkania dla
wynajmujących je kupców. Po udanej transakcji kupcy mogli zaś pomodlić się
w kaplicy.

Chociaż w Marywilu można było zaopatrzyć się we wszelkie dobra, to jednak
nie wszyscy mieszkańcy Warszawy byli zadowoleni z jego istnienia.
Marywilskie lokale wynajmowano bowiem wyłącznie kupcom cudzoziemskim,
którzy stanowili konkurencję dla polskich. Ci ostatni nie dali sobie jednak
w kaszę dmuchać. Wymogli na ówczesnych władzach miasta wybudowanie
podobnego obiektu, wokół nieistniejącego już dziś także ratusza na rynku
Starego Miasta.

Marywil istniał do początku XIX stulecia. Potem został rozebrany a
wspomnienie o nim przetrwało jedynie w nazwie głównej ulicy Białołęki.

Most Zygmunta Augusta

Ślady innego, ważnego niegdyś dla miasta obiektu znajdują się niedaleko
brzegu Wisły przy ul. Boleść 2. Dla współczesnych warszawiaków jest to po
prostu teatr "Stara Prochownia". Ale w XVI w. była to brama, przez którą
wjeżdżano na most zbudowany według projektu Erazma Czioto z Zakroczymia.
Zaprojektował go na polecenie króla Zygmunta Augusta. Władca chciał
zapewnić stałą przeprawę przez Wisłę szlachcicom zjeżdżającym do Warszawy
na obrady Sejmu Polsko-Litewskiego. Wcześniej musieli oni korzystać z
demontowanych na zimę tzw. mostów łyżwowych, lub promów. Był to wówczas
największy most w Europie. Dzisiejszą siedzibę teatru kazała zaś zbudować
siostra króla - Anna Jagiellonka. Chciała w ten sposób po śmierci brata
przypodobać się szlachcie. Tak zapewniła sobie polską koronę i - co było
jej największym pragnieniem - wyszła za mąż. Jej małżonkiem został książę
siedmiogrodzki Stefan Batory. Wolał on jednak łamać w rękach podkowy, niż
zażywać uciech z prawie pięćdziesięcioletnią królową.

Brama mostowa przetrwała jednak do dziś, w przeciwieństwie do samego mostu,
który pewnej zimy został zniesiony przez krę.

Brama Krakowska i atrakcje Ogrodu Saskiego

Do naszych czasów nie przetrwała także niestety Brama Krakowska. Została
zbudowana w XIVw wraz z murami obronnymi miasta. Była najbardziej
reprezentacyjną bramą wjazdową do Warszawy. Trzy wieki później wspomniany
wyżej Tylman z Gameren podwyższył ją do wysokości 15 m. i ozdobił posągami.
Jej przedłużeniem był istniejący do dziś dwuprzęsłowy most gotycki. Na
początku XIX w. wybitny architekt Jakub Kubicki otrzymał polecenie
wytyczenia placu Zamkowego. Wybitny skąd inąd twórca, nie potrafił docenić
historycznych wartości bramy i bez skrupułów ją rozebrał. Ceglany most
zasypano i odkopano ponowie dopiero w 1977 r.

Przez inną nieistniejącą już dziś bramę wchodziło się do Ogrodu Saskiego.
Był on o wiele większy niż obecnie. Piękna barokowa Żelazna Brama
znajdowała się niepodal dzisiejszej hali Mirowskiej. Składała się z trzech
łuków zwieńczonych tympanonem. O tym, że kiedyś istniała świadczy dziś
jedynie nazwa osiedla "Za Żelazną Bramą". W Ogrodzie Saskim znajdowało się
wiele innych obiektów, o których dziś już nikt nie pamięta. Jednym z nich
była okazała kolumnada z pijalnią wód mineralnych, jakiej nie powstydziłyby
się najsłynniejsze uzdrowiska Europy. Dawni mieszkańcy stolicy mogli więc
korzystać z dobrodziejstw wód nie ruszając się z miasta.

Inną nieistniejącą dziś budowlą był Teatr Letni, Przy ładnej pogodzie
wystawiano w nim zarówno dzieła mistrzów jak i szmirowate farsy. Budynek
był okrągły i drewniany. Z tej racji warszawiacy przezwali go "budą".

BRONISŁAWA MUCHA